Lizioni 5: lu geniri
Your ads will be inserted here by
Easy Plugin for AdSense.
Please go to the plugin admin page to
Paste your ad code OR
Suppress this ad slot.
N Sicilianu li paroli ànnu lu geniri, veni a diri cchi li paroli si rifiriscinu a li suggetti comu si iddi fussiru masculi o fimmini. Comu regula ginirali li paroli di geniri masculinu finiscinu cu la u:
|
trènu |
train |
|
mùru |
wall |
|
fèrru |
iron |
|
sàntu |
saint |
Mentri li paroli di geniri fimmininu finiscinu cu la a:
|
làna |
wool |
|
accètta |
hatchet |
|
dàttula |
date (fruit) |
|
orìcchia |
ear |
|
Lu sàccu e` di mê pàtri e la cupèrta e` di mê màtri. |
The sac blongs to my father and the blanket to my mother. |
|
La pètra e dùra ma lu fèrru e` cchiu` dùru. |
The rock is hard but the steel is harder. |
Certi paroli masculini finiscinu puru cu la a e arrestanu li stissi a lu plurali:
|
Dùca |
duc |
|
Puèta |
poet |
|
Bòia |
executioner |
|
Paràcqua |
umbrella |
|
Diadèma |
diadem |
|
Dòmma |
dogma |
|
Fantàsima |
ghost |
|
Capubbànna |
ring-leader |
|
Lu dùca avi un bèddu palàzzu |
The duke has a beautiful mansion |
|
Li puèta scrivìnu puisìi |
The poets write poetry |
|
Li dòmma li fa lu pàpa |
Dogmas are made by the pope |
Certi paroli chi finiscinu cu ista ponnu essiri usati comu fimminini o masculini e puru comu singulari o plurali:
|
comunìsta |
communist (s) |
|
archivìsta |
archivist (s) |
|
machinìsta |
machinist (s) |
|
giurnalìsta |
journalist (s) |
|
prutagunìsta |
protagonist (s) |
|
L'archivìsta sùnnu màsculi e fìmmini |
The archivists are men and women |
|
Dda giurnalìsta scrìssi l'artìculu |
That journalist wrote the article |
|
Li prutagunìsta èranu tri |
The protagonists were three |
|
C'èranu tri comunìsta e un sucialìsta |
There were three communists and one socialist |
Lu plurali, n Sicilianu, giniralmenti si fa cu la i, sia pi lu masculinu chi pi lu fimmininu:
|
Masculinu |
|
|
|
Singulari |
plurali |
|
|
Telèfonu |
telèfuni |
telephone(s) |
|
Picciòttu |
picciòtti |
young-man(s) |
|
Càsu |
càsi |
case(s) |
|
Disidèriu |
disidèri |
wish(s) |
|
Nànnu |
nànni |
grand-father(s) |
|
Femmininu |
||
|
Singulari |
plurali |
|
|
Nànna |
nànni |
grand-mother(s) |
|
Règula |
règuli |
rule(s) |
|
Sèrra |
sèrri |
saw(s) |
|
Palùmma |
palùmmi |
dove(s), pigeon(s) |
|
Farfàlla |
farfàlli |
butterfly(ies) |
|
La règula e` ca tùtti li règuli sùnnu mpurtànti |
The rule is that all the rules are important |
|
Un picciòttu chiamo` a tùtti li picciòtti |
One young man called all the young men |
|
La farfàlla fa àvutri farfàlli |
The butterfly makes other butterflies |
Certi paroli finiscinu cu la u a lu singulari e cu la a a lu plurali:
|
Masculinu |
||
|
Singulari |
Plurali |
|
|
Cutèddu |
cutèdda |
knife(ves) |
|
Chiòvu |
chiòva |
nail(s) |
|
Picuràru |
picuràra |
sheperd |
|
Viscòttu |
viscòtta |
biscuit(s) |
|
Pùmu |
pùma |
happle(s) |
|
Firràru |
firràra |
blacksmith(s) |
|
Anèddu |
anèdda |
ring(s) |
|
Pìgnu |
pìgna |
pine-tree(s) |
|
Pìlu |
pìla |
hair(s) |
|
Catùsu |
catùsa |
large pipe(s) |
|
Ùgnu |
ùgna |
finger-nail(s) |
|
Martèddu |
martèdda |
hammer(s) |
|
Òvu |
òva |
egg(s) |
|
Prùnu |
prùna |
plum(s) |
|
Fìci ammulàri li cutèdda |
I had the knives sharpened |
|
Iu àiu un chiòvu e ìddu àvi tri chiòva |
I have one nail and has three nails |
|
Cu la parèdda si còcinu l'òva |
With the skillet one cooks eggs |
Certi paroli finiscinu cu la i a lu singulari e cu la a a lu plurali:
|
Masculinu |
||
|
Singulari |
Plurali |
|
|
Limùni |
limùna |
lemon(s) |
|
Marùni |
marùna |
tile(s) |
|
Attùri |
attùra |
actor(s) |
|
Ballùni |
ballùna |
balloon(s) |
|
Vastùni |
vastùna |
stick(s) |
|
Buffùni |
buffùna |
buffoon(s) |
|
Muccatùri |
muccatùra |
handkerchief(s) |
|
Buttùni |
buttùna |
button(s) |
|
Cacciatùri |
cacciatùra |
hunter(s) |
|
Cafùni |
cafùna |
uncouth(s) |
|
Campiùni |
campiùna |
champion(s) |
|
Muratùri |
muratùra |
mason(s) |
|
Cannùni |
cannùna |
cannon(s) |
|
Duttùri |
duttùra |
physician(s) |
|
Capùni |
capùna |
capon(s) |
|
Barùni |
barùna |
baron(s) |
|
Cirnitùri |
cirnitùra |
sifter(s) |
|
Passiatùri |
passiatùra |
pathway(s) |
|
Piccatùri |
piccatùra |
sinner(s) |
|
Scanatùri |
scanatùra |
kneading-board(s) |
|
Casciùni |
casciùna |
drawer(s) |
|
Lapùni |
lapùna |
hornet(s) |
|
Zappùni |
zappùna |
mattock(s) |
|
Nzitùni |
nzitùna |
boil(s) |
|
Cartùni |
cartùna |
carton(s) |
|
Iu avìa un buttùni |
I had one botton |
|
La partìta e` di li campiùna |
The game belongs to the champions |
|
Mê sòru avìa dèci buttùna |
My sister had ten bottons |
|
La partìta la vincìu lu campiùni |
The game was won by the champion |
|
Si mi dùni un limùni ti dùgnu tri buttùna. |
If you give me a lemon I will give you three buttons |
Assai paroli chi finiscinu cu la i, arrestanu accussì puru a lu plurali e ponnu essiri masculini o fimminini:
|
Singulari |
Plurali |
|
|
Sàli (masc.) |
Sàli |
salt(s) |
|
Ciriàli ( " ) |
ciriàli |
cereal(s) |
|
Chiàvi ( fem.) |
chiàvi |
key(s) |
|
Diamànti (masc.) |
diamànti |
diamond(s) |
|
Vùtti ( fem. ) |
vùtti |
barrel(s), cask(s) |
|
Vùrpi ( " ) |
vùrpi |
fox(es) |
|
Ucchiàli (masc.) |
ucchiàli |
eye-glasses |
|
Onùri ( " ) |
onùri |
honor(s) |
|
Sòrti ( fem .) |
sòrti |
luck |
|
Riazziòni( " ) |
riazziòni |
reaction(s) |
|
Lìmiti (masc.) |
lìmiti |
limit(s) |
|
Lìti ( fem. ) |
Your ads will be inserted here by Easy Plugin for AdSense. Please go to the plugin admin page to lìti |
argument(s) |
|
Missàli (masc.) |
missàli |
missal(s) |
|
Pònti ( " ) |
pònti |
bridge(s) |
|
S'arriparàru sùtta lu pònti |
They repaired under the bridge |
|
Nta li stratùna ci sùnnu assài pònti |
On the highways there many bridges |
|
Dàmmi la chiàvi di la càsa |
Give me the key for the house |
|
Pìgghiati li chiàvi di li pòrti |
Take the keys for all the doors |
|
Mìsi lu vìnu nta la ùtti |
He put the wine in the barrel |
|
Inchìu li ùtti di vìnu |
He filled the barrels with wine |
Certi paroli fannu lu plurali agghiuncennu ra a lu singulari:
|
Singulari |
Plurali |
|
|
Bòrdu |
bòrdura |
fringe(s) |
|
Còrpu |
còrpura |
body(s) |
|
Còzzu |
còzzura |
nape(s) |
|
Cùntu |
cùntura |
tale(s) |
|
Fòcu |
fòcura |
fire(s) |
|
Iòcu |
iòcura |
play(s) |
|
Màrmu |
màrmura |
marble(s) |
|
Mèrcu |
mèrcura |
mark(s)slash(s) |
|
Mùnnu |
mùnnura |
world(s) |
|
Nnòmu |
nnòmura |
name(s) |
|
Sàngu |
sàngura |
blood(s) |
|
Sònnu |
sònnura |
dream(s) |
|
Lu mê nòmu e` siciliànu |
My name is Sicilian |
|
Li sô nòmura sùnnu francìsi |
Their names are French |
|
Mi sunnài un sònnu làidu |
I had a bad dream |
|
Si sunnàru sònnura bòni |
They had good dreams |
Certi nomura masculini formanu lu fimmininu agghiuncennu issa or trici a lu masculinu:
|
Masculinu |
Femininu |
|
|
Duttùri |
dutturìssa |
doctor |
|
Abàti |
abbatìssa |
abbot, abbess |
|
Barùni |
barunìssa |
baron, baroness |
|
Puèta |
puitìssa |
poet |
|
Cùnti |
cuntìssa |
count, countess |
|
Campiùni |
campiunìssa |
champion |
|
Piccatùri |
piccatrìci |
sinner |
|
Traditùri |
traditrìci |
traitor |
|
Attùri |
attrìci |
actor, actress |
|
Lu barùni chiamo` la barunìssa |
The baron called the baroness |
|
Lu duttùri travagghio` cu la dutturìssa |
The doctor worked with the (she) doctor |
|
L'attùri e l'attrìci èranu nzèmmula |
The actor and the actress were together |
|
Tu si piccatùri e idda e` piccatrìci |
You are sinner and she is sinner |
Li paroli chi finiscinu cu la cu, formanu lu plurali masculinu cu la ci e lu plurali fimmininu cu la chi:
|
Masculinu |
Femmininu |
|
||
|
Singulari |
Plurali |
Singulari |
Plurali |
|
|
Amìcu |
amìci |
amìca |
amìchi |
friend(s) |
|
Antipàticu |
antipàtici |
antipàtica |
antipàtichi |
unpleasant |
|
Sarcàsticu |
sarcàstici |
sarcàstica |
sarcàstichi |
sarcastic |
|
Bisbèticu |
bisbètici |
bisbètica |
bisbètichi |
extravagant |
|
Catòlicu |
catòlici |
catòlica |
catòlichi |
catholic |
|
Mònacu |
mònaci |
mònaca |
mònachi |
monc(s), nun(s) |
|
Lìricu |
lìrici |
lìrica |
lìrichi |
lyric |
|
Prufèticu |
prufètici |
prufètica |
prufètichi |
prophetic |
|
Lu mònacu sta cu li mònaci |
The monk lives with the monks |
|
La mònaca sta cu li mònachi |
He nun lives with the nuns |
|
Dda fìmmina e` antipàtica |
That lady is unpleasant |
|
Ddi fìmmini sùnnu antpàtichi |
Those ladies are unpleasant |
|
Lu mê amìcu avi li sô amìci |
My friend has his friends |
|
La sô amìca avi li sô amìchi |
Her friend has her friends |
Arcuni eccezzioni sunnu:
|
Nicu |
nichi |
small, young |
|
Riccu |
ricchi |
rich |
|
Biàncu |
biànchi |
white |
|
Friscu |
frischi |
fresh |
|
Mê fìgghiu e` nicu |
My son is young |
|
Li cunìgghia sunnu tutti nichi |
The rabbits were all little, small |
|
Tô ziu era riccu |
Your uncle was rich |
|
Li re sunnu tutti ricchi |
The kings are all rich |
|
Lu cavàddu e` biàncu |
The horse is white |
|
Li casi sunnu biànchi |
The hoses are white |
Certi paroli chi finiscinu cu la cu sunnu sulu masculini:
|
Singulari |
Plurali |
|
|
Beccu |
becchi |
he-goat(s) |
|
Sucu |
suchi |
juce(s) |
|
Sceccu |
scecchi |
donkey(s) |
|
Làstracu |
làstrachi |
terrace(s) |
|
Cocu |
cochi |
cook(s) |
|
Saccu |
sacchi |
sac(s) |
|
Sbarcu |
sbarchi |
landing(s) |
|
Scaccu |
scacchi |
chess |
|
Zuccu |
zucchi |
trunk(s) |
|
Attàcca lu sceccu a lu zuccu |
Tie the donkey to the tree |
|
Metti li sacchi nta l'àstracu |
Put the sacs on the terrace |
|
Iòca a li scacchi cu lu cocu |
Play chess with the cook |
Arcuni paroli chi finiscinu cu gu o ga fannu lu plurali cu ghi:
|
Largu |
larghi |
wide |
|
Longu |
longhi |
long |
|
Rangu |
ranghi |
rank(s) |
|
Lagu |
laghi |
lake(s) |
|
Anga |
anghi |
molar(s) |
|
Siringa |
sirìnghi |
siringe(s) |
|
Albèrgu |
albèrghi |
hotel(s) |
|
Lu ciùmi era longu |
The river was long |
|
Li strati èranu larghi |
He streets were wide |
|
Mi fici scippàri na anga |
I had un molar pulled |
|
Avìa dui anghi malàti |
I had two bad molars |
|
Lu duttùri usa li sirìnghi |
The doctor uses siringes |
|
Dda` c'èranu tanti laghi |
Over there were many lakes |
|
L'albèrghi èranu chini |
The hotels were full |
Poi avemu paroli chi finiscinu cu la vucali accintata. Sti paroli chi nta la maggiuranza sunnu fimminini nun cancianu a lu plurali:
|
Carità |
charity |
|
Tribù |
tribe |
|
Ginirusità |
generosity |
|
Cità |
city |
|
Pruprità |
property |
|
Stirilità |
sterility |
|
Umanità |
humanity |
|
Puvirtà |
poverty |
|
Nta li cità nun ci sunnu li tribù |
In the cities there are any tribes |
|
La ginirusità è di lu pòpulu Siciliànu |
The generosity is of the Sicilian people |
|
La tribù è na cumunità di genti |
The tribe is a community of people |












